Deze week is, zo las ik, de week van de werkstress. Een begrip wat we in de middeleeuwen nog niet kenden, maar nu niet meer weg te denken is uit onze maatschappij. We hebben er zelfs een week naar vernoemd dus. En niet zo gek, want 1 op de 7 werknemers had in 2015 last van klachten gerelateerd aan burn-out. Ik begeleid veel mensen die hier last van hebben, van het ervaren van lichte werkstress tot het hebben van een zware burn-out die soms zelfs gepaard gaat met een depressie.
In mijn 1-op-1 trajecten besteden we vaak aandacht aan leren ontspannen, grenzen voelen, nee zeggen en dingen doen die er echt toe doen. En gelukkig werkt dat. Maar hoe draagt de werkomgeving eigenlijk bij aan de werkstress?
'In het weekend werk ik niet hoor'. Uiteraard, logisch zegt de een. Belachelijk zegt de ander... Ik kom bij veel organisaties over de vloer en ik zie dat er verschillend wordt gereageerd. Welk antwoord krijg jij als je dit zegt tegen je collega's ?
Welke ongeschreven regels bestaan er over de werkdruk?
En wat is daarvan het effect op de medewerkers, is er ook sprake van groepsdruk?
We vragen het aan een expert!
Leonie van Rijn, psycholoog en expert op het vlak van teamcoaching schreef samen met Annemieke Figee een boek over groepsdruk. Wat is de relatie tussen werkdruk en groepsdruk?!
Leonie, kan je in een paar regels uitleggen wat groepsdruk is?
‘Elke groep oefent bewust of onbewust druk uit op een persoon of kleinere groep om gedrag aan te passen zodat het overeenkomt met het gewenste gedrag in de groep. Ongeschreven regels spelen hier een bepalende rol in.
Ongeschreven regels schrijven voor welk gedrag wel en welk gedrag niet wordt geaccepteerd in de groep. Als je weet welke ongeschreven regels er zijn binnen een groep kun je (bijna) voorspellen welke gedragspatronen je tegen gaat komen. Een ongeschreven regel is bijvoorbeeld dat de mensen die het hardst roepen de meeste aandacht krijgen.’
Kom jij in je groepen die je begeleidt veel werkdruk tegen?
‘In de groepen waar ik mee werk is vaak sprake van een hoge werkdruk. Wat ik vaak tegenkom is dat er te weinig deskundig personeel te vinden is om het werk te doen. Dus zodra iemand zich ziek meldt, heeft dit meteen impact op de werkdruk van collega's.’
Hoe wordt er omgegaan me deze werkdruk?
‘De manier waarop er over werkdruk gesproken wordt, wisselt per groep. In de ene groep is de tendens dat hard werken er nu eenmaal bij hoort. De ongeschreven regel is daar "we hebben alles over voor de patiënt en dat vinden we heel normaal". Je kunt je voorstellen dat wanneer iemand in dit team vertelt dat hij in het weekend nog aan een klus heeft gewerkt niemand vreemd op zal kijken. Hij zal waarschijnlijk bijval krijgen want anderen hebben wellicht ook in het weekend gewerkt. Dat is in dit team heel normaal.
In een andere groep is de tendens om er de hele tijd over te klagen. De ongeschreven regel daar is meer "we klagen veel en graag, daar zegt niemand iets van". Je kunt je voorstellen dat wanneer iemand in dit team vertelt dat hij in het weekend aan een klus heeft gewerkt medelijden krijgt. Er wordt meteen hardgrondig geklaagd dat het niet normaal is dat je zelfs in je vrije tijd moet werken om het werk af te krijgen.’
Is er volgens jou een relatie tussen groepsdruk en werkdruk?
‘Ik denk het wel. Werkdruk is per definitie subjectief. Werkdruk gaat vooral om de beleving van de werkbelasting. De ongeschreven regels die er in een groep heersen over omgaan met werk en werkdruk spelen een belangrijke rol bij de beleving van werkdruk door een individu. De manier waarop in een groep gesproken wordt over de werkdruk speelt hierin een rol. Het is heel lastig om vol te houden dat de werkdruk wel meevalt in een groep waar klagen over werkdruk de ongeschreven regel is. Het is menselijk om je te conformeren aan deze ongeschreven regel ook al vind jij dat er nog best werk bij kan. Wanneer jij maar vaak genoeg hoort dat er werkdruk is en alle tegengeluiden vakkundig om zeep worden geholpen, is de kans groot dat jij op een gegeven moment zelf werkdruk ervaart.’
Hoe zouden we groepsdruk kunnen gebruiken om het tij te keren?
‘Wat helpt is om met elkaar in gesprek te gaan over de ongeschreven regels in het team of de organisaties. In dit geval over "hoe gaan we om met werkdruk?", welke expliciete opvattingen zijn daarover? Welke ongeschreven regels hebben we over omgaan met werkdruk? Zetten we ons voor de volle 60% in (zoals op een tegeltje bij een financiële afdeling stond) of werken we ons drie slagen in de rondte?
Scheppen we op omdat we zo hard hebben gewerkt of klagen we omdat we zo hard moeten werken?
Vervolgens ga je met elkaar kijken of de ongeschreven regels de teamresultaten bevorderen of juist in de weg staan. Met elkaar kom je tot nieuwe afspraken over omgaan met werkdruk die helpen om de resultaten te bereiken.’
Terug naar mij.
'Hoe gaat het met jou? 'Ik heb het enorm druk.'. Het lijkt nog steeds het beste antwoord. Als ik maar zeg dat ik het heel druk heb, dan BEN ik iemand. Jaren geleden stopte ik zelf met zeggen dat ik het zo druk had als antwoord op de vraag hoe het met me ging. Ik moest daar zelf ook aan wennen heel eerlijk gezegd. Het was een gewoonte geworden. En mijn ‘zijn’ was meer gekoppeld aan mijn werk dan ik dacht (en hoopte ;-)). Begrijp met niet verkeerd, het is niet zo dat ik het nu nooit druk heb. Ook beweer ik niet dat er geen werkdruk bestaat in onze samenleving. Maar is het niet interessant om er niet enkel op individueel niveau naar te kijken. Wat houdt het eigenlijk in als je zegt dat je het druk hebt? Is het echt zo, of conformeer je je aan wat anderen willen horen?
Je zou dus kunnen zeggen dat er ook een druk is vanuit de samenleving. Zeggen dat je het niet druk hebt, of zeggen dat je je verveelt, is not done. Hoe kijk jij hier tegen? Ik hoor heel graag je reactie!
Ik wens je een relaxte tijd!
